کد مطلب:162474 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:140
سلمان ساوجی
جمال الدین بن علاءالدین محمد، از جوانی مداح خواجه غیاث الدین محمد وزیر بود و پس از بر هم خوردن اساس سلطنت ایلخانان و مرگ ابوسعید به خدمت امرای جلایر پیوست و مداح امیر شیخ حسن بزرگ و زوجه ی او دلشاد خاتون گردید و در بغداد پایتخت ایلكانیان اقامت گزید. او مدتی در تبریز به سر برد و در سال 777 ه.ق. كه شاه شجاع بر تبریز مستولی شد وی را در آنجا مدح گفت. در اواخر عمر به ساوه برگشته و در آنجا منزوی شد و بالاخره به سال 778 ه.ق. در ملك خود درگذشت. سلمان آخرین شاعر قصیده سرای بزرگ پس از حمله ی مغول است و در قصیده، سبك كمال الدین اسماعیل اصفهان و ظهیر فاریابی و انوری را تتبع كرده. بعضی غزلیات او نیز به واسطه ی شباهت بسیار به غزلیات حافظ، به اشتباه در دیوان حافظ گنجانیده شده است. سلمان علاوه بر دیوان قصاید و غزلیات و مقطعات، دو مثنوی به نام «جمشید و خورشید» و «فراقنامه» دارد. دیوان او از نظر اشارت تاریخی دارای اهمیت بسیار است. [1] .
خاك، خون آغشته ی لب تشنگان كربلاست
آخر ای چشم جهان بین، اشك خونینت كجاست؟
جز به چشم و چهره مسپر خاك آن ره، كانهمه
نرگس چشم و گل رخسار آل مصطفاست
ای دل بی صبر من، آرام گیر اینجا دمی
كاندرین جا منزل آرام جان مرتضاست
این سواد خوابگاه قرةالعین علی ست
وین حریم بارگاه كعبه ی عز و علاست
روضه ی پاك حسین است این كه مشكین زلف حور
خویشتن را بسته بر جاروب این جنت سراست
ز آب چشم زایران روضه اش، «طوبی لهم»
شاخ طوبی را به جنت، قوه ی نشو و نماست
مهبط انوار عزت، مظهر اسرار حق
منزل آیات رحمت، مشهد آل عباست
ای كه زوار ملایك را جنابت مقصد است
وی كه مجموع خلایق را ضمیرت پیشواست
نعل شبرنگ تو گوش عرشیان را گوشوار
خاك نعلین تو چشم روشنان را توتیاست
بهره جز آتش چه یابد هر كه برد سر به تیغ
خاصه شمعی را كه او چشم و چراغ انبیاست
كوری چشم مخالف، من حسینی مذهبم
راه حق این است و نتوانم نهفتن راه راست
جوهر آب فرات از خون پاكان گشت لعل
وین زمان آن آب خونین، همچنان در چشم ماست
سنگها بر سینه كوبان، جامه ها در نیل غرق
می رود نالان فرات، آری ازین غم در عزاست
یا امام متقین، ما مخلصان طاعتیم
یك قبولت صد چو ما را تا ابد برگ و نواست [2] .
خاك، خون آغشته ی لب تشنگان كربلاست
آخر ای چشم جهان بین، اشك خونینت كجاست؟
جز به چشم و چهره مسپر خاك آن ره، كانهمه
نرگس چشم و گل رخسار آل مصطفاست
ای دل بی صبر من، آرام گیر اینجا دمی
كاندرین جا منزل آرام جان مرتضاست
این سواد خوابگاه قرةالعین علی ست
وین حریم بارگاه كعبه ی عز و علاست
روضه ی پاك حسین است این كه مشكین زلف حور
خویشتن را بسته بر جاروب این جنت سراست
ز آب چشم زایران روضه اش، «طوبی لهم»
شاخ طوبی را به جنت، قوه ی نشو و نماست
مهبط انوار عزت، مظهر اسرار حق
منزل آیات رحمت، مشهد آل عباست
ای كه زوار ملایك را جنابت مقصد است
وی كه مجموع خلایق را ضمیرت پیشواست
نعل شبرنگ تو گوش عرشیان را گوشوار
خاك نعلین تو چشم روشنان را توتیاست
بهره جز آتش چه یابد هر كه برد سر به تیغ
خاصه شمعی را كه او چشم و چراغ انبیاست
كوری چشم مخالف، من حسینی مذهبم
راه حق این است و نتوانم نهفتن راه راست
جوهر آب فرات از خون پاكان گشت لعل
وین زمان آن آب خونین، همچنان در چشم ماست
سنگها بر سینه كوبان، جامه ها در نیل غرق
می رود نالان فرات، آری ازین غم در عزاست
یا امام متقین، ما مخلصان طاعتیم
یك قبولت صد چو ما را تا ابد برگ و نواست [2] .
[1] خلاصه از فرهنگ معين.
[2] منتخب از قطعات. اين قطعه در اصل داراي 34 بيت است.